تخته بنایی یا تخته قالب بندی بتن یکی از مصالح پرکاربرد در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی است که در قالب‌بندی بتن، داربست چوبی، کفراژ و سایر ساخت‌وسازها استفاده می‌شود. این تخته‌ها معمولاً از چوب روسی یا چوب کاج با مقاومت بالا ساخته می‌شوند و به‌دلیل استحکام، قابلیت چندبار مصرف بودن و قیمت مناسب، محبوبیت فراوانی در بین مهندسین عمران و استادکاران دارند.
تخته بنایی چیست؟
تخته بنایی (Construction Timber) تخته‌هایی از چوب طبیعی هستند که برای ساخت قالب‌های بتنی، کفراژ، داربست‌های موقت، قالب دیوار و ستون در ساختمان‌سازی کاربرد دارند. این تخته‌ها اغلب با ابعاد مشخصی عرضه می‌شوند (مانند تخته ۲.۵×۲۰×۴۰۰ سانتی‌متر) و بسته به نوع چوب و کیفیت، چندین بار قابل استفاده هستند.
مشخصات تخته بنایی استاندارد
| ویژگی | مشخصات معمول |
|---|---|
| جنس چوب | چوب روسی، کاج، صنوبر |
| طول | 3 تا 4 متر |
| عرض | 15 تا 25 سانتی‌متر |
| ضخامت | 2.5 تا 5 سانتی‌متر |
| وزن تقریبی | حدود 20 تا 30 کیلوگرم (بسته به نوع چوب) |
| نوع برش | سرتراش، چهار تراش، لب‌گرد یا لب‌تیز |
کاربردهای تخته بنایی
| کاربرد | توضیحات |
|---|---|
| قالب‌بندی بتن | رایج‌ترین کاربرد برای قالب دیوار، ستون، تیر و سقف |
| کفراژ بندی | استفاده در شاسی‌بندی زیر سقف‌ها و تیرهای بتنی |
| داربست موقت | در پروژه‌های سنتی یا کم‌ارتفاع برای تردد کارگران |
| پوشش موقت کف کارگاه | محافظت از کف در برابر آسیب در طول پروژه |
| قالب پله یا رمپ | ایجاد فرم‌های موقتی برای بتن‌ریزی پله |
مزایای استفاده از تخته بنایی
مقرون‌به‌صرفه بودن نسبت به قالب فلزی
قابل استفاده مجدد در چند پروژه
انعطاف‌پذیری بالا در برش و فرم‌دهی
در دسترس بودن در بازار
سبک‌تر از قالب فلزی، نصب آسان‌تر
معایب و محدودیت‌ها
عمر کمتر نسبت به قالب فلزی
احتمال تاب‌برداشتن یا پوسیدگی در صورت نگهداری نامناسب
نیاز به روغن‌کاری برای جلوگیری از چسبیدن بتن
تغییر ابعاد در برابر رطوبت
نکات تخصصی خرید تخته بنایی
نوع برش: تخته‌های چهار تراش یا سرتراش از کیفیت بالاتری برخوردارند و کمتر دچار ترک و تاب می‌شوند.
چوب خشک باشد: رطوبت بالا باعث تاب برداشتن و کاهش مقاومت تخته می‌شود.
ابعاد دقیق: پیش از خرید، متناسب با نقشه قالب‌بندی پروژه، ابعاد موردنیاز را تعیین کنید.
چوب بدون گره یا ترک بزرگ باشد: گره‌های زیاد نشانه ضعف چوب است.
تفاوت تخته بنایی با سایر تخته‌ها
| ویژگی | تخته بنایی | تخته چندلایی | تخته MDF |
|---|---|---|---|
| نوع مصرف | قالب‌بندی و ساخت‌وساز | دکوراسیون و سازه‌های سبک | کابینت، دکوراسیون |
| مقاومت در برابر رطوبت | متوسط | بالا (در نوع ضدآب) | کم |
| دفعات استفاده مجدد | متوسط (3–5 بار) | زیاد (بیش از 10 بار) | کم |
| قیمت | مناسب | بالا | متوسط |
قیمت تخته بنایی
قیمت تخته بنایی وابسته به:
نوع چوب (روسی، صنوبر، نراد)
ابعاد (طول، عرض، ضخامت)
رطوبت چوب و کیفیت برش
نوسانات بازار چوب و ارز
برای خرید عمده معمولاً تخفیف در نظر گرفته می‌شود.
سوالات متداول درباره تخته بنایی
۱. چند بار می‌توان از یک تخته بنایی استفاده کرد؟
معمولاً بین ۳ تا ۵ بار در صورت نگهداری و روغن‌کاری مناسب.
۲. بهترین نوع چوب برای تخته قالب بندی چیست؟
چوب روسی یا نراد به‌دلیل وزن مناسب، انعطاف‌پذیری و مقاومت بالا، بهترین گزینه هستند.
۳. آیا تخته بنایی برای فضاهای مرطوب مناسب است؟
در صورت استفاده موقت و روغن‌کاری، بله؛ اما نباید طولانی‌مدت در معرض آب قرار گیرد.
۴. نحوه نگهداری از تخته بنایی چگونه است؟
در محل خشک، با فاصله از زمین، و ترجیحاً با پوشش برزنتی نگهداری شود.
جمع‌بندی
تخته بنایی یکی از مصالح حیاتی در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی است که با قیمت مناسب، دوام قابل قبول و کارایی بالا، جایگاه ویژه‌ای در فرآیند قالب‌بندی بتن دارد. اگر در حال اجرای پروژه‌ای هستید که به قالب‌سازی سریع، ارزان و قابل بازیافت نیاز دارد، تخته بنایی انتخابی کاربردی و مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
